به متجاوزان تریبون و توجه ندهیم

روزهایی که خبرهای مربوط به تجاوز، خشونت جنسی و دفاع از آن‌ها توسط چند چهره‌ جنجالی در فضای عمومی منتشر می‌شود، واکنش طبیعی بسیاری، بازنشر تصاویر، ویدئوها و گفته‌های این افراد است؛ به این امید که آن‌ها را «رسوا» کنند.

اما آیا این بازنشرها واقعاً به رسوایی منجر می‌شود؟ یا دقیقاً در همان سازوکار رسانه‌ای می‌افتد که متجاوز را تقویت و قربانی را فراموش می‌کند؟

در دنیای شبکه‌های اجتماعی، «توجه» ارزش‌مندترین سرمایه است. الگوریتم‌ها به کلیک، کامنت، بازنشر و بازدید پاداش می‌دهند.

بنابراین، وقتی تصویری از یک متجاوز یا مدافع خشونت میلیون‌ها بار دیده می‌شود، در عمل به دیده‌شدن و تثبیت قدرت او کمک شده است.

در این ساختار، بازنشر هر تصویر و هر نام، به معنای پمپاژ بیشتر «توجه» به فردی است که نباید «تریبون» داشته باشد.

رسواکردنِ متجاوز یا مدافع تجاوز، با «تبلیغ» چهره‌ی او متفاوت است. افشاگری یعنی تحلیل و نقد دقیق مواضع، بدون آن‌که از چهره‌ی او یک «برند رسانه‌ای» ساخت.

تبلیغ ناخواسته، وقتی اتفاق می‌افتد که چهره‌ی متجاوز با سرعت، هیجان و بدون درنگ در میلیون‌ها صفحه دست‌به‌دست می‌شود؛ حتی وقتی همه دارند علیه‌اش می‌نویسند.

مردم ممکن است به‌ظاهر منتقد باشند، اما زیر پوست این بازی، سیستم تشویقِ خشونت و نرینه‌سالاری در حال کار است.

تکرار چهره‌ی متجاوز ـ فارغ از نیت بازنشرکننده ـ باعث عادت‌پذیری ذهنی می‌شود. وقتی چهره‌ی یک متجاوز یا طرف‌دار تجاوز مرتب در تایم‌لاین صفحات مجازی تکرار می‌شود، ذهن به آن عادت می‌کند.

کم‌کم از «متجاوز و جنایت‌کار» تبدیل می‌شود به «آدم آشنا». نرمال‌سازی خشونت دقیقاً از همین‌جا آغاز می‌شود: از لحظه‌ای که چهره‌ی جنایت‌کار، بخشی از روایت روزمره می‌شود.

رسوا کردن واقعی یعنی سلب مشروعیت، و سلب مشروعیت، یعنی گرفتن نورافکن از چهره‌ی متجاوز. باید به‌جای تمرکز بر متجاوزان و طرفداران‌ِشان، صدای قربانی را تقویت کرد.

روزی که قربانی فراموش می‌شود اما متجاوز، حتی به‌عنوان «شخص جنجالی»، در حافظه‌ی جمعی باقی می‌ماند، آن روز بازنده‌ایم.
©️فیس‌بوک مینا اکبری